Arheološka nalazišta

Torine

Stanište sezonskog tipa na ulazu u Radmansku klisuru, prostire se na platou površine šest hektara. Na ovom nalazištu karakterističan je veliki broj fragmenata keramike. Pronađeno je i dosta sačuvanih cijelih posuda, kao i veliki broj predmeta od kostiju i jelenskog roga, kao i odbitaka od kamena i noževa od kremena. Sve je to u postavci Polimskog muzeja u Beranama.

Pećina Grad

U Radmanskoj klisuri, u opštini Petnjica. Radi se o lokalitetu koji se nalazi u samoj pećini. Prvobitna istraživanja otkrila su nalazište iz bronzanog doba, ali je kasnije pronađena fibula iz rimskog perioda. Da su ostaci iz antičkog doba potvrđuje i zid kojim je Grad potpuno odvojen od okoline. Zid je na pojedinim mjestima visok i do 8 metara. Tokom sistematskih arheoloških istraživanja pronađeo je nekoliko bronzanih novčića, vrhovi strelica i fragmenti keramike što ukazuje na period od četvrtog do šestog vijeka nove ere.

„Vila Rustika“ u Bistrici

Riječ je o lokalitetu koji se nalazi na privatnom posjedu, a koji je samo djelimično istražen. Radi se o rimskoj kući na teritoriji opštine Bijelo Polje. Tokom istraživanja uočeno je da se ne radi samo o kući nekog rimskog bogataša, već da je u pitanju čitav kastel – stanište.

Na lokalitetu Gradina na Ganića kršu u Rožajama izvode se konzervatorski radovi na iskopinama antičkog zida.

Stari gradovi

Na Pešterskoj visoravni i u okolnim selima, sve do Lima, ima mnogo tragova starih naselja, utvrđenja, crkava, gradova. O drevnosti svjedoče i stara groblja koje narod naziva „grčka“ ili „latinska“, kao i stećci i nadgrobne ploče čije vrijeme nastanka nije utvrđeno.

Ovo je oduvijek bilo granično područje i prostor komunikacija, sa ko zna koliko starih gradova, takozvanih gradina. Evo samo nekih od utvrđenih gradova koji su do sada otkriveni u Polimlju: Tumbarice u Donjoj Ržanici, Gradac u Budimlji, Pećina Grad u Radmanskoj klisuri kod Petnjice, gradina Bihor, Samograd u selu Brzava kod Bijelog Polja, još arheološki nedirnuti Gradac iznad Godočelja kod Petnjice, Gradac u Crnči kod Bijelog Polja, Gradina iznad sela Šabotići, i još dva u bjelopoljskoj opštini, Gradina u Koritima, kao i Gradina u Rožajama.

Jerinin grad

U selu Vrh postoje tragovi utvrđenja koje narod naziva „Jerinin grad” ili Gradina. Podignuto je na krečnjačkom grebenu koji dominira sa jedne strane Koritima a sa druge dolinom Bistrice. Bila je to ključna tačka za nadzor nad oba kraja. Sudeći po ostacima, utvrđenje je imalo veći značaj. Sastojalo se iz prostrane kule na najistaknutijem dijelu i bedema koji se pruža prema istočnoj, pristupačnijoj strani u dužini od 60-70 metara.

Bihor

Grad Bihor je bio najveći srednjovjekovni grad na ovim područjima. Podignut je na vrhu strmog brijega Gradina, iznad sela Bioča. Prvi put se ime ovog grada pominje u dubrovačkim arhivima iz 1450 godine, ali se sa sigurnoišću zna da je nastao mnogo ranije nego što je prvi put pomenut. Turci su ga zauzeli 1455. Godine, jer je strateški značajno mjesto, sa dobrim pregledom na dolinu Lima i njegove pritoke. Jasno se mogu vidjeti ostaci tri kule i cistijerne za vodu, premda je grad danas u ruševnom stanju. Nalazi se na nepristupačnom mjestu, na stijenama, i vjerovatno je sa namjerom tu i građen, da bi se lakše odbranio.