Vjerski objekti, i džamije i crkve, su bili značajni i kao sjedišta obrazovanja, pri njima su se nalazile i prve biblioteke i prvi kaligrafi i prepisivači knjiga. Predstavljamo vam dva najznačajnija sakralna objekta u ovoj zoni, ali slobodno istražujte i ostale, mještani će vas rado uputiti.

Džamija u Petnjici

Džamija u Petnjici, i sama po sebi kulturno blago, čuva najveću kolekciju ćilima u Crnoj Gori. Na stotine bihorskih ćilima prekriva prizemlje i dva sprata ove neobične džamije. Zapravo, ovo je jedina trospratna džamija u Crnoj Gori.

Jedna je od najvećih džamija na Balkanu, jedinstvene arhitekture, sa drvenim, ručno rezbarenim stubovima. Može da primi i do 1200 vjernika.

Ne zna se sa sigurnošću kada je podignuta. Vjeruje se da nikada nije stradala jer njene temelje čuvaju meleci – anđeli, kao i pokloni Bihoraca dati za napredak porodice i čitavog kraja.

Narodno predanje kaže da je podignuta krajem 16. vijeka, a istoričari njenu izgradnju povezuju sa dolaskom Hajdar-paše Selima, 1689. godine, kada je izgrađeno više objekata orijentalnog stila u Bihoru i Limskoj dolini. Njen prvobitni izgled znatno se razlikovao od današnjeg. Obim zgrade je bio manji, prvi sprat napravljen od kamena, a drugi od drveta. Minare je bilo drveno, a džamija je bila pokrivena tahtom. U narodu postoji predanje da je kamen za njenu izgradnju donešen sa džamije koja se nalazila u srednjovjekovnom utvrđenju Bihor.

Krajem 17. i početkom 18. vijeka broj stanovnika u petnjičkom kraju je rastao, a Petnjica je prerasla u značajno okružno središte. Džamija je postala premala, pa se 1901. godine krenulo sa proširenjem. Materijal za dogradnju obezbijedio je narod ovog kraja dobrovoljnim darovima i prilozima. Veličina dograđene džamije je bila 15,80 x 13,20 m, imala je tri sprata i drveno minare znatno više od današnjeg.

Tokom 20. vijeka džamija je pretrpjela nekoliko promjena, da bi joj poslednjom rekonstrukcijom 2005. godine, bio vraćen pređašnji izgled.

Džamija u Petnjici imala je veoma značajnu ulogu u opismenjavanju i očuvanju kulturnog identiteta Bihoraca. U arhivu džamije i danas se čuvaju liste rođenih, vjenčanih, kao i druge pojedinosti o stanovništvu ovog kraja.

Manastir Podvrh

Manastir Podvrh se nalazi pored izvora rijeke Bistrice, oko 25 kilometara od Bijelog Polja. Prema natpisu na kamenoj ploči iznad glavnog ulaza, manastirska crkva Svetog Nikole sazidana je 1606. godine. Oslikana je 1613/14. godine. Autor fresaka je vrsni umjetnik pop Strahinja iz Budimlje.

Pop Strahinja iz Budimlje kod Berana je prvi domicilni umjetnik. Do njegove pojave u ovom dijelu Polimlja radile su grčke radionice i to skromnih likovnih dostignuća. Kako se vjeruje, rođen je 1548. godine u Budimlji kod Berana i tokom svog dugog života postaje “rodonačelnik sjajnog razvoja sakralnog slikarstva postvizantijske provinijencije”.

Ikone izuzetne ljepote u crkvi Svetog Nikole slikali su Jovan zvani Kozma i njegov pomoćnik Radul.

Manastir je poznat i po tome što je u njemu, 1960. godine, pored ostalih rukopisa pronađeno i Divoševo jevanđelje, glavni ćirilski spomenik bosanskih pergamentnih rukopisa XIV vijeka. Jevanđelje je nastalo oko 1330. godine i čuveno je po ljepoti ilustracija. Nazvano je po naručiocu, plemiću Divošu Tihoradiću.