Regionalna razvojna agencija za Bjelasicu, Komove i Prokletije, u partnerstvu sa Opštinom Berane, realizuje projekat koji finansira EU “Seoski turizam za ekonomski razvoj prekograničnog područja Kosova i Crne Gore”.
Cilj ovog projekta je da se stvori tematska staza koja povezuje katune u pograničnom području. Katuni su privremena stočarska naselja u planinama, gdje svake godine stočari izlaze sa svojom stokom radi ispaše u ljetnjim mesecima. Katuni imaju specifičnu, tradicionalnu arhitekturu i nalaze se u najatraktivnijim planinskim zonama. Iako se često nalaze u blizini planinskih staza, meštani retko ostvaruju bilo kakve prihode od turista, jer ne nude nikakve usluge i nisu uključeni u turističku ponudu regiona. Cilj ovog projekta je da promeni ovu situaciju, i ostvari dobar model koji se može razvijati u budućnosti.
Jedna od ključnih aktivnosti u ovom projektu je posvećena obezbjeđivanju solarnih sistema za porodice duž ove staze. Razlog je to što većina katuna ne raspolaže električnom energijom, pa stočari žive u veoma teškim uslovima, što je jedan od razloga zašto ova vjekovima stara tradicija polako odumire u Crnoj Gori. Cilj je da se poboljšaju uslovi života stočarima, ali i to da se kod njih stvore uslovi kako bi mogli pružati usluge drugima. Ovog ljeta raspisan je javni poziv za koji je 80 porodica iz katuna podnelo zahteve, od kojih je odobreno je 49. Ukupno 34 manja solarna sistema su isporučena i montirana, kao i 15 većih sistema za porodice sa više članova porodice, brojnom stokom i dobrim preduslovima za pružanje turističkih usluga. Neke od porodica su locirane u oblastima tako udaljenim i nepristupačnim, da je oprema morala da bude isporučena peške ili pomoću konja. Svi korisnici su bili više nego zadovoljni. Gospođa Novović iz Katuna Štit izjavila je početkom oktobra, kada je instalirana oprema u njenoj kolibi: “Ko bi povjerovao! Ja nisam vidjela sijalicu od maja, kada sam se preselila u katun iz mog sela Gornja Rzanica. Koristimo gas i svijeće za osvetljenje, a to je teško, posebno kada pravim sir, ali najteže je snalaziti se za punjenje telefona kako bi mogli da ostanemo u kontaktu sa svijetom.”
Sprovedeno je istraživanje među svim aplikantima radi procjene o tome koliko znaju o projektima EU i pojedinim programima koje finansira EU a koji su usmjereni na poljoprivredu. Rezultati ovog istraživanja pokazuju da je ovo prvi put za 100% od podnosilaca prijava da imaju koristi od projekta koji finansira EU, dok je samo 10% od njih imalo ograničene informacije o drugim projektima EU. Većina njih je izjavila da nisu informisani o tome šta će pristupanje Crne Gore u EU značiti za poljoprivredne proizvođače, a svi su izjavili da bi voljeli da dobiju informacije o tome.
Ostale aktivnosti u ovom projektu uključuju uspostavljanje ruralnih kampova u katunima, postavljanje odmorišta, signalizacije duž staze, kao i aktivnosti vezane za jačanje kapaciteta i promotivne aktivnosti koje će obezbijediti da se potencijalni posjetioci upoznaju sa uslugama koje se nude na ovom području. Projekat će biti završen do 15. jula 2017.
